Σκανδιναβική διατροφή: οφέλη για την υγεία

Εδώ και τρεις σχεδόν δεκαετίες, έχουν γίνει αναφορές στη βιβλιογραφία, για το διατροφικό μοντέλο που ακολουθούν οι Σκανδιναβοί. Πρόκειται για τη Σκανδιναβική διατροφή (Nordic diet), η οποία βασίζεται σε τρόφιμα που καταναλώνουν οι κάτοικοι των Σκανδιναβικών χωρών (Δανία, Φινλανδία, Νορβηγία, Σουηδία). Τα τελευταία χρόνια, γίνεται προσπάθεια από εκλεκτούς σεφ Παγκοσμίου φήμης να ενσωματώσουν αυτό το μοντέλο διατροφής σε διεθνή γαστρονομικά πιάτα. Ας δούμε τους λόγους, που η νέα Σκανδιναβική διατροφή γίνεται όλο και πιο γνωστή και φαίνεται να υπερτερεί έναντι άλλων διατροφικών μοντέλων.

Η νέα Σκανδιναβική διατροφή, στοχεύοντας στη μείωση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από τις μετακινήσεις προϊόντων, βασίζεται:
1. Στην κατανάλωση οργανικών προϊόντων, φιλικών δηλαδή προς το περιβάλλον.
2. Στην κατανάλωση εγχώριων προϊόντων.

Ακολουθούν, οι βασικές αρχές στις οποίες βασίζεται η Σκανδιναβική διατροφή:

1. Οι περισσότερες θερμίδες να προέρχονται περισσότερο από φυτικές πηγές και λιγότερο από ζωικές (κυρίως μείωση του κόκκινου κρέατος). Αυτό έχει ως στόχο να μειωθεί η κατανάλωση των κορεσμένων λιπαρών και να αντικατασταθεί από ακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως όσπρια και ξηρούς καρπούς.

2. Να υπάρχει πιο συχνή κατανάλωση τροφών από θάλασσες και λίμνες, όπως φύκια της θάλασσας, ψάρια και θαλασσινά. Ειδικά, ενθαρρύνεται η κατανάλωση ψαριών (δείτε μια εύκολη συνταγή με ψάρι) και των θαλασσινών, τα οποία συμβάλλουν στην καλή υγεία της καρδιάς, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητα τους σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα.

3. Να αυξηθεί η κατανάλωση φυτικών ινών με προϊόντα ολικής αλέσεως (σίκαλη, πίτουρο και βρώμη), φρούτων και λαχανικών. Όσον αφορά τα φρούτα, δίνεται έμφαση στην κατηγορία των σμέουρων όπως είναι οι φράουλες, τα μύρτιλα και τα βατόμουρα. Τα σμέουρα είναι χαμηλά σε θερμίδες, πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία ενώ, τα φυτοχημικά που περιέχουν είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα.

4. Να μειωθεί η κατανάλωση των κορεσμένων λιπαρών στην διατροφή, με την αντικατάσταση γαλακτοκομικών προϊόντων από υψηλής σε χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος.

5. Προτείνεται η κατανάλωση του κραμβέλαιου, το οποίο είναι ένα φυτικό έλαιο, υψηλό σε ωμέγα 6 λιπαρά οξέα.

6. Να ενταχθούν στη διατροφή, περισσότερες τροφές από την άγρια φύση. Τα προϊόντα κυνηγιού (κουνέλι, φασιανός κ.ά.), θεωρητικά είναι χαμηλότερα σε λίπος από τα ζώα που μεγαλώνουν σε φάρμες.

7. Να διακοπεί η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, όπως τα ροφήματα με ζάχαρη και τροφές πολύ υψηλές σε αλάτι.

Ακολουθούν, τα οφέλη για την υγεία που προσφέρει η Σκανδιναβική διατροφή:

1. Μειώνει τη χοληστερόλη του αίματος

Η υψηλή περιεκτικότητα της διατροφής σε φυτικές ίνες από φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής αλέσεως, φαίνεται ότι βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης. Οι διαλυτές φυτικές ίνες (που βρίσκονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά), δημιουργούν μέσα στο έντερο ένα είδος ζελατίνης. Η ζελατίνη αυτή, εμποδίζει την απορρόφηση της χοληστερόλης και άλλων λιπαρών μορίων. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνονται τα επίπεδα της κακής (LDL) και ολικής χοληστερόλης του αίματος.

2. Αντικαθιστά τα κορεσμένα λιπαρά με ακόρεστα λιπαρά οξέα

Η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων, έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιομεταβολικών νοσημάτων. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η παχυσαρκία, καθώς και άλλες χρόνιες ασθένειες. Τα ακόρεστα λίπη στη Σκανδιναβική διατροφή, βρίσκονται στο κραμβέλαιο, στο αβοκάντο, στους ξηρούς καρπούς, στα ψάρια και στα ιχθυέλαια.

3. Αυξάνει την κατανάλωση των ευεργετικών ωμέγα 3 λιπαρών οξέων

Η υψηλή περιεκτικότητα της διατροφής σε λιπαρά ψάρια, αυξάνει και την κατανάλωση των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων. Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Επιπλέον, έχουν σχετιστεί με την υγεία του εγκεφάλου, όπως και με οφέλη στο καρδιαγγειακό και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η αντικατάσταση μέρους των κορεσμένων λιπαρών, από ακόρεστα λιπαρά (όπως ωμέγα 3 λιπαρά οξέα), έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία.

4. Επηρεάζει θετικά τους δείκτες φλεγμονής που σχετίζονται με την εμφάνιση χρόνιων νόσων

Οι χρόνιες νόσοι, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, φαίνεται ότι επηρεάζονται από τους δείκτες φλεγμονής, ενώ για την εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη βασικό ρόλο παίζει η απώλεια βάρους.
Σχετικά με τη μείωση της φλεγμονής, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει εξαιτίας ενός ειδικού Σκανδιναβικού τροφίμου ή συστατικού της διατροφής. Θα χρειαστούν επιπλέον μελέτες στο μέλλον για να διευκρινισθεί αυτό.

5. Επιτυγχάνει την απώλεια βάρους και ως εκ τούτου τη μείωση της αρτηριακής πίεσης

Με την εφαρμογή αυτού του διατροφικού μοντέλου παρατηρείται μείωση του σωματικού βάρους και ως εκ τούτου πτώση της αρτηριακής πίεσης. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε στον τρόπο μαγειρέματος, είτε σε ειδικά συστατικά της διατροφής.

Μεσογειακή ή Σκανδιναβική διατροφή

Μεταξύ των 2 διατροφικών μοντέλων υπάρχουν αρκετές ομοιότητες σχετικά με τα βασικά θρεπτικά συστατικά που χρησιμοποιούνται. Κάποιες από αυτές είναι:
-Η έμφαση που δίνεται στα φρούτα και τα λαχανικά, τα προϊόντα ολικής αλέσεως, τους ξηρούς καρπούς, τα χαμηλής περιεκτικότητας γαλακτοκομικά προϊόντα και τα λιπαρά ψάρια.
-Η σύσταση για αποφυγή των κορεσμένων λιπαρών, πρόσθετων σακχάρων και επεξεργασμένων τροφών.

Μία βασική διαφορά μεταξύ των 2 διατροφικών πλάνων, είναι ότι:
-Η Μεσογειακή δίαιτα ευνοεί την κατανάλωση του ελαιόλαδου, ενώ η Σκανδιναβική διατροφή του κραμβέλαιου.

Και τα δύο είναι φυτικά έλαια υψηλά σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Η βασική διαφορά τους είναι ότι το κραμβέλαιο, έχει περισσότερα ωμέγα 6 αντί ωμέγα 3 λιπαρά οξέα και αυτό κάνει το ελαιόλαδο να υπερτερεί έναντι του κραμβέλαιου. Ας δούμε όμως γιατί. Τα Ωμέγα 6 & Ωμέγα 3 ανήκουν στην κατηγορία των πολυακόρεστων λιπαρών και χαρακτηρίζονται ως απαραίτητα λιπαρά οξέα, επειδή δε μπορεί να τα συνθέσει ο οργανισμός. Επομένως, πρέπει να τα λαμβάνουμε μέσα από τη διατροφή μας. Κύρια δράση τους είναι ότι εμπλέκονται στην κυτταρική λειτουργία και συμβάλλουν στην υγεία της καρδιάς. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο συγκαταλέγονται στην κατηγορία των «καλών» λιπαρών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, είναι σημαντική η σωστή αναλογία Ω6/Ω3 λιπαρά οξέα, καθώς η αυξημένη πρόσληψη Ω6 από φυτικά έλαια παρεμποδίζει την ωφέλιμη για την υγεία δράση των Ω3. Αυτό συμβαίνει επειδή και οι δύο τύποι λιπαρών οξέων μεταβολίζονται από το ίδιο ένζυμο. Η αύξηση της αναλογίας ω-6 προς ω-3 στη διατροφή, μετατοπίζει τη φυσιολογική κατάσταση των ιστών προς παθογένεση πολλών ασθενειών. Κάποιες από αυτές έιναι: τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, η οστεοπόρωση οι φλεγμονώδοι νόσοι και τα αυτονόσα νοσήματα.

Ενδεικτικό μενού της νέας Σκανδιναβικής διατροφής

Συμπερασματικά

Συνοψίζοντας, τα οφέλη της Σκανδιναβικής διατροφής είναι πολλαπλά. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε, ότι χαρακτηρίζεται ως ένα διατροφικό πλάνο που απαιτεί αρκετό χρόνο και προετοιμασία από το διαιτώμενο για την παρασκευή των γευμάτων. Αυτό συμβαίνει, διότι αποκλείει την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων και έτοιμων γευμάτων. Ένα άλλο σημείο που πρέπει να τονισθεί, είναι ότι είναι δύσκολο να εφαρμοσθεί σε αρκετές περιοχές του πλανήτη. Κύριος λόγος είναι ότι, δεν είναι διαθέσιμες παντού όλες οι πρώτες ύλες που προτείνει.

Περισσότερες μελέτες θα χρειαστούν στο μέλλον έτσι ώστε να απαντηθούν ερωτήματα σχετικά με τα στοιχεία της διατροφής που έχουν ευεργετική δράση ή το συνδυασμό αυτών. Τα συνολικά οφέλη της νέας Σκανδιναβικής διατροφής, θα φανούν με το σχεδιασμό αντίστοιχων διαιτών σε άλλα μέρη του κόσμου, βασισμένη στα εγχώρια προϊόντα, όπως άλλωστε έχει δείξει η Μεσογειακή τύπου δίαιτα. Η προοπτική της Σκανδιναβικής διατροφής είναι να εφαρμοσθεί σε όλο τον κόσμο.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με την Κλινική Διαιτολόγο – Διατροφολόγο Ευγενία Ηλιάδου.