Κετογονική δίαιτα, αξίζει;
Τι λέει η ιστορία …
Μία από τις πρώτες δίαιτες που έκανε μεγάλη εμπορική επιτυχία στις αρχές της δεκαετίας του 70 ήταν η δίαιτα Atkins, καθώς η καινοτομία της στηριζόταν στην ιδιαίτερα υψηλή κατανάλωση πρωτεϊνών ενώ περιορίζονταν οι υδατάνθρακες. Παρόμοια βήματα ακολούθησαν διατροφικά σχήματα όπως η Δίαιτα Παλέο και Dukan. Μία από τις πρώτες εφαρμογές της κετογονικής δίαιτας ήταν σε άτομα με επιληψία, ενώ είχε αναφερθεί και στο παρελθόν σε μελέτες για τον καρκίνο , το σύνδρομο πολυκιστικών ωοθηκών και τη νόσο του Alzheimer . Στις μέρες μας εντάχθηκε στις θαυματουργές δίαιτες με την προοπτική ότι κάνει θαύματα. Μία βασική διαφορά των διαιτών ( Atkins, Παλέο και Dukan)με την κετογονική δίαιτα είναι ότι στη συγκεκριμένη δίαιτα δεν ενθαρρύνεται η απεριόριστη κατανάλωση πρωτεϊνών (όπως στις υπόλοιπες), αλλά δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην κατανάλωση λιπαρών. Πώς λειτουργεί;
Το σενάριο που καταλαβαίνουμε για τη κετογονική δίαιτα είναι ότι εάν εξαντλήσει ο οργανισμός τα αποθέματα γλυκόζης που έχει-καθώς είναι η κύρια μορφή ενέργειας για το σώμα-ένα εναλλακτικό καύσιμο παράγεται από το αποθηκευμένο λίπος που ονομάζεται κετόνη. Η παραγωγή των κετόνων βοηθά το σώμα να κάνει κέτωση και ως εκ τούτου να ‘κάψει΄ λίπος.
Δεν υπάρχει ακριβής αναλογία μακροθρεπτικών συστατικών (υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπαρών) για την κετογονική δίαιτα. Η κετογονική δίαιτα συνήθως μειώνει τη συνολική πρόσληψη υδατανθράκων σε λιγότερο από 50γρ. την ημέρα-δηλαδή ποσότητα μικρότερη από 3 φέτες ψωμί του τοστ-μπορεί να φτάσει και στα 20γρ υδατανθράκων (όση δηλαδή έχει μία μεγάλη μπανάνα). Σε γενικές γραμμές μία κετογονική δίαιτα προτείνει κατά μέσο όρο 70-80% πρόσληψη λίπους από τις συνολικές θερμίδες, ενώ γνωρίζουμε ότι σε μία Μεσογειακού τύπου διατροφή τα συνολικά λιπαρά δεν ξεπερνούν το 30-35%, αρά λοιπόν διαπιστώνεται ότι η κετογονική δίαιτα περιέχει τουλάχιστον διπλάσια λιπαρά από τη μεσογειακού τύπου διατροφή.
Ας δούμε όμως ποιά είναι η σύσταση της κετογονικής δίαιτας….
- Ποιά λιπαρά επιτρέπονται;
Όλα! Μεγάλη έμφαση δίνεται στην κατανάλωση των λιπαρών σε κάθε γεύμα χωρίς δυστυχώς να προσδιορίζεται η αναλογία των καλών με τα επιβαρυντικά λιπαρά για την υγεία.
Απαγορευτικά λίπη όπως το Βούτυρο κακάο, το λαρδί, το λίπος κρεατικών και πουλερικών και τα φυτικά λιπαρά όπως το φοινικέλαιο και λάδι καρύδας πρωταγωνιστούν στη λίστα των επιτρεπτών τροφίμων.
Καλής ποιότητας λιπαρά όπως το ελαιόλαδο, το αβοκάντο, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι εντάσσονται επίσης στη λίστα.
- Σχετικά με τις πρωτεϊνες…
Η πρόσληψη των πρωτεϊνών είναι κανονική αλλά όχι απεριόριστη. Η πρωτεΐνη είναι μέρος της κετογονικής δίαιτας, αλλά δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ άπαχης πρωτεΐνης και πηγών πρωτεΐνης υψηλών σε κορεσμένα λιπαρά όπως είναι το χοιρινό, το μοσχάρι και το μπέικον.
- Τι γίνεται όμως με την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών;
Τα περισσότερα φρούτα είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, εκτός από μερικές εξαιρέσεις όπως πχ τα μούρα τα οποία και προτείνει να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες.
Λαχανικά (επίσης πλούσια σε υδατάνθρακες) περιορίζονται μόνο στην κατανάλωση πράσινων φυλλωδών (όπως το σπανάκι, το Kale (λαχανίδα), τα σέσκουλα, κουνουπιδιού, μπρόκολου, λαχανάκια Βρυξελλών, σπαραγγιών, πιπεριάς, κρεμμυδιού, σκόρδου, μανιταριών, αγγουριού, σέλερι και κολοκυθιού. Μία κούπα κομμένου μπρόκολου έχει για παράδειγμα περίπου 6 γραμμάρια υδατάνθρακα.
Κίνδυνοι από την κετογονική δίαιτα
- Καρδιαγγειακά νοσήματα
1. Η κετογονική δίαιτα εγκυμονεί αρκετούς κινδύνους για την υγεία. Η πολύ υψηλή η κατανάλωση των κορεσμένων λιπαρών είναι από μόνη της επιβαρυντικός παράγοντας. Γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αύξηση των λιπιδίων στο αίμα, της ολικής χοληστερόλης και κακής LDL χοληστερόλης, τα οποία από μόνα τους αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου στην εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
2. Κίνδυνος αύξησης των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα (λόγω της συγκεκριμένης σύστασης της διατροφής).
3. Επιβάρυνση ηπατικής λειτουργίας. Με τόσο λίπος να μεταβολίσει, αυτού του τύπου η δίαιτα κάνει την υπάρχουσα κατάσταση με το συκώτι ακόμα πιο δύσκολη.
4. Δυσκοιλιότητα. Η κετογονική δίαιτα είναι χαμηλή σε τροφές οι οποίες περιέχουν φυτικές ίνες όπως είναι τα φρούτα, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα όσπρια.
5. Έλλειψη θρεπτικών συστατικών. «Η μειωμένη ποικιλία σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά, εγκυμονεί κινδύνους ανεπάρκειας πολλαπλών μικροθρεπτικών συστατικών όπως το σελήνιο, μαγνήσιο, φώσφορο, και των βιταμινών B και C και άλλων βιταμινών.
6. Απώλεια συγκέντρωσης και μεταβολές στην διάθεση. Το βασικό ‘καύσιμο του εγκεφάλου’ είναι η γλυκόζη η οποία παράγεται κυρίως από τους υδατάνθρακες. Διατροφικά σχήματα όπως έχει η κετογονική δίαιτα προκαλούν σύγχυση και εκνευρισμό καθώς το πρωταρχικό καύσιμο του εγκεφάλου βρίσκεται σε έλλειψη. Συνοπτικά
Η κετογονική ανατρέπει το κλασσικό μοντέλο της Μεσογειακής διατροφής. Το μεγαλύτερο μειονέκτημα όλων αυτών των διαιτών είναι ότι δε φαίνεται να έχουν μελετηθεί οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις τους στην υγεία. Είναι πολύ σημαντικό η εφαρμογή του εκάστοτε διατροφικού σχήματος να λαμβάνει υπόψιν παραμέτρους όπως το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, έτσι ώστε να μην επιβαρύνεται η γενικότερη υγεία του ατόμου. Η σωστή καθοδήγηση από έναν κλινικό διαιτολόγο είναι επιτακτική ανάγκη για την επίτευξη ενός επιτυχημένου διατροφικού πλάνου.